Witamina A

30 maja, 20239 grudnia, 2024

Witamina A nazywana jest także retinolem, beta-karotenem, prowitaminą A oraz akseroftolem. Należy ona do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Pełni wiele funkcji w organizmie. Jest niezbędna przede wszystkim do prawidłowego widzenia. Niedobór witaminy A w diecie jest przyczyną tzw. kurzej ślepoty oraz zmian skórnych. Również niebezpieczny jest jej nadmiar w organizmie. Sprawdź, jaką rolę pełni witamina A i jakie są jej źródła pokarmowe.

Rola witaminy A w organizmie

Witamina A występuje pod dwiema nazwami: w produktach pochodzenia zwierzęcego nazywana jest retinolem, z kolei w produktach roślinnych – beta-karotenem (inaczej prowitamina A). W organizmie występuje jako retinol i gromadzona jest głównie w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. W organizmie człowieka witamina A może powstawać także z prowitaminy A, czyli karotenu.

Rozpuszczalna w tłuszczach witamina A pełni liczne funkcje w organizmie:

odpowiada za procesy widzenia – dzięki niej możliwe jest tworzenie rodopsyny – substancji, która umożliwia dobre widzenie. Jej brak jest przyczyną „kurzej ślepoty”, czyli osłabionego widzenia po zmierzchu,
pełni funkcje somatyczne, takie jak: wzrost, rozwój oraz różnicowanie tkanki nabłonkowej i kostnej
ma wpływ na rozwój łożyska i wzrost embrionu,
wykazuje działanie antyoksydacyjne, tzn. usuwa wolne rodniki z organizmu,
chroni przed rozwojem nowotworów: jelit, prostaty, piersi i płuc,
zapobiega wysychaniu i rogowaceniu nabłonka,
jest niezbędna do regeneracji skóry, gojenia ran,
korzystnie działa na serce, obniżając poziom cholesterolu we krwi
wywiera korzystny wpływ na funkcje rozrodcze organizmu: u mężczyzn bierze udział w spermatogenezie, czyli powstawaniu i dojrzewaniu plemników, z kolei u kobiet zapobiega poronieniom oraz wchłonięciu zarodka w pierwszych tygodniach ciąży,
wzmacnia odporność, gdyż przyczynia się do utrzymania ciągłości błon śluzowych przewodów: pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego.

Poza tym jest niezbędna w dojrzewaniu i różnicowaniu się komórek układu immunologicznego: neutrofili, monocytów, bazofili, eozynofili, limfocytów oraz

wpływa pozytywnie na pracę tarczycy,
uczestniczy w procesie syntezy hormonów steroidowych,
jest niezbędna do prawidłowego tworzenia szkliwa nazębnego.

Niedobór witaminy A może doprowadzić do pogorszenia widzenia, „kurzej ślepoty”. Choroba ta objawia się osłabieniem widzenia przy słabym świetle wskutek niedoboru światłoczułego barwinka w oku, który warunkuje widzenie po zmierzchu. Niedobór tej witaminy może skutkować uszkodzeniem wzroku.

Jak uzupełnić niedobór witaminy A? Profilaktyka niedoboru witaminy A opiera się na uwzględnianiu w codziennej diecie produktów stanowiących jej źródło. Warto pamiętać o spożywaniu co najmniej pięć razy dziennie warzyw i owoców – oprócz uzupełnienia zapasu witaminy A, niesie to wiele innych korzyści. W podobny sposób postępuje się w przypadku niewielkiego niedoboru, nie wywołującego istotnych objawów. Większego stopnia deficyt witaminy A wymaga stosowania preparatów witaminy A w dawkach ustalonych przez lekarza. Wielkość dawki i czas jej stosowania zależą przede wszystkim od stopnia niedoboru, wieku i masy ciała. Należy przy tym pamiętać, aby nie przekraczać zalecanych dawek – witamina A jest związkiem gromadzonym i przetwarzanym w wątrobie, stąd jej nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia. W przypadku współistnienia zaburzeń wpływających na metabolizm witaminy A (jak wymieniony wcześniej niedobór cynku lub żelaza, alkoholizm), równolegle wprowadza się postępowanie dążące do ich usunięcia – ułatwia to wyrównanie niedoboru witaminy A, a w niektórych przypadkach jest do tego niezbędne.

Pozostałe objawy niedoboru Witaminy A: suchość skóry, zespół suchego oka,
nadmierne, rogowacenie skóry i nabłonków, kruche i łamliwe paznokcie, które wolno rosną, kruche, łamliwe i suche włosy, szorstka skóra, brak apetytu, zwiększona podatność na infekcje, zahamowanie wzrostu.