Hepatologia

Hepatologia to dział medycyny, zajmujący się schorzeniami wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Lekarz hepatolog posiada wiedzę na temat ich budowy i funkcjonowania, a jego zadaniem jest zapobieganie, diagnozowanie, a w razie konieczności szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia. W chorobach wątroby mocz może być ciemniejszy. Lekarz w badaniu palpacyjnym wyczuwa, że wątroba jest powiększona. Specjalista w dziedzinie gastroenterologii przeprowadzi dokładny wywiad. Jego ważnym elementem jest obecność w rodzinie przewlekłych chorób wątroby. Jeśli mamy wyniki wcześniejszych badań, warto zabrać je ze sobą. Lekarz nie postawi diagnozy od razu – najpierw zleci badania, które pomogą w jej ustaleniu. Od wyników będzie zależała również przyjęta metoda leczenia. Podstawą są badania laboratoryjne, takie jak transaminazy ALT i AST. Lekarz zaleci również takie badania jak morfologia, bilirubina, amoniak, cholesterol, ferrytyna, GGTP i LDH. Jeśli objawy na to wskazują, może wydać też skierowanie na badania w kierunku wirusowego zapalenia wątroby. Konieczne może być również wykonanie USG jamy brzusznej, a nawet biopsji wątroby.

Hepatolog jest zatem specjalistą zajmującym się szeroką gamą chorób jak np. wirusowe zapalenie wątroby typu C, alkoholowa choroba wątroby, marskość wątroby, kamica dróg żółciowych, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby.

Kiedy zgłosić się do hepatologa?

Wizyta u hepatologa jest wskazana, jeżeli pojawiają się objawy ze strony wątroby, pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych. Z konsultacją nie należy zwlekać przy następujących dolegliwościach:

uporczywy ból brzucha, obrzęk brzucha,
chroniczne zmęczenie, utrata apetytu,
krwawe, blade lub ciemne stolce, przewlekła biegunka,
mdłości, wymioty,
zażółcenie skóry lub oczu (żółtaczka),
zwiększone tętno,
stan podgorączkowy, z dreszczami lub bez,
obrzęk nóg lub kostek.

Hepatolog zajmuje się leczeniem szerokiej gamy schorzeń. Choroby, którymi zajmuje się ten specjalista to: wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, toksyczne uszkodzenie wątroby, marskość wątroby, ostre zapalenie wątroby, choroba alkoholowa wątroby, choroby metaboliczne i cholestatyczne, torbiel wątroby, naczyniaki występujące w wątrobie, choroby związane z drogami żółciowymi i wątrobą, które występują u kobiet w ciąży), choroby nowotworowe dróg żółciowych i wątroby, przewlekłe i ostre choroby wątroby występujące u dzieci, kamica dróg żółciowych, zaburzenia neurologiczne wynikające z zaburzeń czynności wątroby, zakrzepica żył wątrobowych, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, hemochromatoza, choroba Wilsona, pierwotna żółciowa marskość wątroby, encefalopatia wątrobowa.

Nasz specjalista hepatolog: prof.dr hab.n.med. Joanna Raszeja - Wyszomirska

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby - NAFLD to najczęstsza choroba przewlekła wątroby i najczęstsza przyczyna nieprawidłowych wyników badań wątrobowych. NAFLD najczęściej wiąże się z zespołem metabolicznym i powoduje zwiększenie ryzyka przedwczesnej miażdżycy i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) obejmuje:

*niealkoholowe stłuszczenie wątroby (non-alcoholic fatty liver – NAFL), w którym ryzyko rozwoju marskości jest znikome oraz
*niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (non-alcoholic steatohepatitis – NASH) – stłuszczenie wątroby z przewlekłym i postępującym zapaleniem wątroby, które nieleczone prowadzi do włóknienia, marskości i raka wątrobowokomórkowego.

Niestety coraz częściej i już nie tylko dotyka alkoholików. Tak, coraz częściej wykrywa się stłuszczenie wątroby także u osób nie nadużywających alkoholu, wprowadzono określenie: niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Przyczyn tej nieprawidłowości może być co najmniej kilka: główną rolę w powstaniu NAFLD odgrywają insulinooporność i zaburzenie regulacji adiponektyny, bardzo ważnego hormonu regulującego równowagę energetyczną organizmu. Ponadto to:

nadwaga, a zwłaszcza otyłość,
cukrzyca typu 2,
zespół policystycznych jajników.
dyslipidemia (zaburzenia w metabolizmie tłuszczów,
dieta z dużą zawartością tłuszczu zwierzęcego i zasobna w węglowodany,
siedzący tryb życia,
powszechne zażywanie leków oraz narkotyki.

Inne czynniki to: niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, hipogonadyzm, obturacyjny bezdech senny, stan po usunięciu trzustki z powodu nowotworu (tzw. operacja Whipple’a) i łuszczyca.

Stłuszczenie wątroby może występować również w wirusowym zapaleniu wątroby typu C. Ze statystyk wynika, że co trzeci, czwarty mieszkaniec naszego kraju jest otyły lub ma nadwagę. Z tego 60% osób, czyli około 6 mln, ma niealkoholowe stłuszczenie wątroby. W innych krajach też jest nie najlepiej. U większości z nich wcześniej czy później dochodzi do stłuszczenia wątroby. Poza tym u osób otyłych często wykrywa się nadciśnienie tętnicze, chorobę naczyń wieńcowych, rozwija się u nich cukrzyca typu 2 i dochodzi do zaburzeń w metabolizmie tłuszczów oraz węglowodanów. Wszystkie te schorzenia, łącznie ze stłuszczeniem wątroby składają się na zespół metaboliczny. Jeżeli stłuszczenie wątroby wykryje się odpowiednio wcześnie, to można na drodze właściwej profilaktyki zapobiec wystąpieniu zespołu metabolicznego. Nie zawsze kończy się to pełnym sukcesem, ponieważ stłuszczenie wątroby i zespół metaboliczny w znacznym stopniu uwarunkowane są genetycznie. Jesteśmy wyposażeni w dobry zapis genetyczny, który przewidywał inny tryb życia i sposób odżywiania. Mieliśmy dużo biegać, polować, używać mięśni, a w tej chwili jeździmy samochodami, mało się ruszamy, a więc mało spalamy, oczywiście w sensie metabolicznym. A jeszcze na dodatek źle się odżywiamy, co wynika m.in. ze zbyt łatwego dostępu do żywności, nie zawsze dobrze przygotowanej (fast food). W konsekwencji dochodzi do zaburzeń metabolicznych prowadzących do nadmiernej wagi. Jest to zjawisko coraz bardziej powszechne, dotyczące również #dzieci i #młodzieży. Wprawdzie stłuszczenie wątroby występuje czasem także u osób szczupłych, jednak znacznie rzadziej niż u otyłych.

Jakie badania należy wykonać?

Przede wszystkim;

USG jamy brzusznej ( USG wątroby). Wątroba ze stłuszczeniem ma charakterystyczny wygląd na monitorze – wydaje się biała.
Konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych krwi: stężenie glukozy, albumin, parametrów krzepnięcia, a także stężenia żelaza i ferrytyny
poziomu trójglicerydów i cholesterolu, z frakcjami HDL i LDL,
oraz tzw. próby wątrobowe, czyli transaminazy i gamma glutamylotranspeptydaza (GGTP).
Typowe dla stłuszczenia wątroby i zespołu metabolicznego jest to, że ogólny poziom cholesterolu może być prawidłowy, natomiast zbyt niskie jest stężenie HDL (korzystnej frakcji cholesterolu) i podwyższone czasem stężenie trójglicerydów. Wartości GGTP są zwykle podwyższone.

W diagnostyce niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD) wykonuje się również inne badania obrazowe niż USG wątroby, np. tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny jamy brzusznej i
ocenę włóknienia wątroby za pomocą badań, takich jak elastografia ultrasonograficzna (impulsowa [FibroScan]) lub rezonansu magnetycznego.

U części pacjentów wykonuje się badanie histologiczne wycinka wątroby, które jest jednak obarczone ryzykiem powikłań związanych z koniecznością pobrania wycinka wątroby do badania.

Zwykle choroba nie powoduje dolegliwości i jest przypadkowo rozpoznawana podczas badania USG z innego powodu lub po stwierdzeniu nieprawidłowej aktywności enzymów wątrobowych (ALT, AST) we krwi.

Objawy, które może powodować NADLF: zmęczenie, osłabienie, złe samopoczucie, uczucie dyskomfortu w prawej górnej części brzucha.

iealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) – częstość występowania
NAFLD jest najczęstszą przewlekłą chorobą wątroby w krajach uprzemysłowionych, a jej rozpowszechnienie zależy od badanej populacji i metody diagnostycznej. Zachorowalność roczna na świecie wynosi 28/1000 w krajach zachodnich. W badaniach obrazowych NAFLD stwierdza się u około 25% dorosłych, a NASH rozpoznaje się w badaniu histologicznym u 30–60% chorych z NAFLD. Częstość NASH w populacji ogólnej szacuje się na 1,5–6,45%. Zachorowania stwierdza się w każdym wieku, nieco częściej w 4. i 5. dekadzie życia, 2-krotnie częściej u mężczyzn. Istnieje ścisła zależność pomiędzy NAFLD a zespołem metabolicznym i jego składowymi. NAFLD występuje u około 50% osób z otyłością, u >95% chorych z otyłością olbrzymią leczonych bariatrycznie, u 60–70% chorych na cukrzycę typu 2, u około 69% chorych z hiperlipidemią, u około 39% chorych z nadciśnieniem tętniczym i u około 42% chorych z zespołem metabolicznym, ale także u około 7% osób o prawidłowej masie ciała. Ocenia się, że NAFLD występuje u 1 mld ludzi na świecie i staje się główną przyczyną marskości wątroby, raka wątrobowokomórkowego oraz zgonu z powodu chorób wątroby.